ગુજરાતમાં છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં ભાગોડું લગ્નના કેસોમાં નોંધપાત્ર વધારો થયો છે. ઘણી વખત યુવક-યુવતી નાની ઉંમરે, પરિવારની જાણ વિના અથવા દબાણ હેઠળ લગ્ન કરે છે, જેના કારણે કાનૂની, સામાજિક અને કુટુંબીય વિવાદો ઊભા થાય છે. આ તમામ પરિસ્થિતિઓને ધ્યાનમાં રાખીને રાજ્ય સરકાર દ્વારા લગ્ન નોંધણી અંગે મહત્વપૂર્ણ અને કડક નિયમો લાગુ કરવામાં આવ્યા છે.
ભાગોડું લગ્ન એટલે શું?
જ્યારે યુવક અને યુવતી માતા-પિતાની સંમતિ વિના, ઘરેથી ભાગીને લગ્ન કરે છે, તેને સામાન્ય રીતે ભાગોડું લગ્ન કહેવામાં આવે છે. આવા લગ્નમાં ઘણીવાર ઉંમર, સંમતિ અને કાયદાકીય પ્રક્રિયા અંગે પ્રશ્નો ઊભા થાય છે.
નવા નિયમો શા માટે જરૂરી બન્યા?
સરકારી આંકડાઓ અને પોલીસ કેસોના આધારે જાણવા મળ્યું છે કે ઘણા ભાગોડું લગ્નના કેસોમાં:
- યુવતી નાબાલિક હોવાની શક્યતા રહેતી હતી
- માતા-પિતાની જાણ વિના લગ્ન થતા હતા
- બળજબરી કે દબાણ હેઠળ લગ્ન કરાવવામાં આવતા હતા
- પછી કોર્ટ અને પોલીસ કેસો વધી જતા હતા
આ સમસ્યાઓને અટકાવવા અને લગ્ન નોંધણી પ્રક્રિયાને પારદર્શક બનાવવા માટે સરકાર દ્વારા નવા નિયમો લાવવામાં આવ્યા છે.
લગ્ન નોંધણીના નિયમોમાં મોટો ફેરફાર
હવે ભાગોડું લગ્નના કેસોમાં લગ્ન નોંધણી પહેલાં માત્ર ફોર્મ ભરવું પૂરતું નહીં રહે. કાયદેસર પ્રક્રિયા પૂર્ણ કર્યા બાદ જ નોંધણી શક્ય બનશે.
વર્ગ-2 અધિકારીની મંજૂરી ફરજિયાત
નવા નિયમ મુજબ, ભાગોડું લગ્નની નોંધણી કરવા માટે વર્ગ-2 અધિકારી (Class-2 Officer)ની લેખિત મંજૂરી લેવી ફરજિયાત છે. અધિકારી તમામ દસ્તાવેજો, ઉંમરનો પુરાવો અને સંમતિની તપાસ કર્યા બાદ જ મંજૂરી આપશે.
જો વર્ગ-2 અધિકારી મંજૂરી ન આપે, તો લગ્નની નોંધણી શક્ય નહીં બને.
માતા-પિતાને નોટિસ આપવી અનિવાર્ય
ભાગોડું લગ્નના કેસમાં હવે યુવક અને યુવતીના માતા-પિતાને લેખિત નોટિસ આપવી ફરજિયાત રહેશે.
- નોટિસ લગ્ન નોંધણી પહેલા આપવી પડશે
- નોટિસ આપ્યા બાદ 30 દિવસ રાહ જોવી પડશે
- આ સમયગાળા દરમિયાન માતા-પિતા વાંધો રજૂ કરી શકશે
30 દિવસની નોટિસ સમયમર્યાદા શા માટે?
30 દિવસની સમયમર્યાદાનો હેતુ એ છે કે જો લગ્ન સંબંધિત કોઈ કાનૂની, સામાજિક અથવા ઉંમર અંગેનો વાંધો હોય તો તેની તપાસ થઈ શકે. આ સમય દરમિયાન:
- નાબાલિક લગ્ન અટકાવી શકાય
- બળજબરીના કેસ સામે આવી શકે
- ખોટા દસ્તાવેજોની તપાસ થઈ શકે
માતા-પિતાની રજૂઆત ફરજિયાત
નવા નિયમ મુજબ યુવક-યુવતીના માતા-પિતાએ પોતાનું સ્ટેટમેન્ટ અથવા રજૂઆત આપવી પડશે. જો તેઓ લગ્ન અંગે કોઈ વાંધો ધરાવતા હોય, તો તે લેખિતમાં રજૂ કરી શકશે.
ફેમિલી બેકગ્રાઉન્ડ અને ઉંમરની તપાસ
લગ્ન નોંધણી પહેલાં નીચેના મુદ્દાઓની સઘન તપાસ કરવામાં આવશે:
- યુવક અને યુવતીની સાચી ઉંમર
- આધાર કાર્ડ, જન્મ દાખલો, શાળા લિવિંગ સર્ટિફિકેટ
- લગ્ન સ્વેચ્છાએ થયા છે કે નહીં
- કોઈ ગુનાહિત અથવા કાનૂની વિવાદ છે કે નહીં
હવે ક્યારે લગ્ન નોંધણી થશે?
જો તમામ દસ્તાવેજો યોગ્ય હોય, માતા-પિતાની નોટિસ સમયમર્યાદા પૂર્ણ થઈ ગઈ હોય અને વર્ગ-2 અધિકારી સંતોષ પામે, ત્યારે જ ભાગોડું લગ્નની નોંધણી મંજૂર થશે.
સામાન્ય લોકો માટે મહત્વની સૂચનાઓ
- લગ્ન પહેલાં ઉંમર સંબંધિત દસ્તાવેજ ચકાસો
- ભાગોડું લગ્ન કરી તરત નોંધણી શક્ય નથી
- કાયદેસર પ્રક્રિયા પૂર્ણ કરવી ફરજિયાત છે
- ખોટી માહિતી આપવી દંડનીય બની શકે છે
નિષ્કર્ષ
ભાગોડું લગ્નના કેસોમાં લગ્ન નોંધણી અંગે લાગુ કરાયેલા નવા નિયમો સમાજમાં પારદર્શિતા અને સુરક્ષા લાવશે. ખાસ કરીને નાબાલિક લગ્ન અને બળજબરીના લગ્ન અટકાવવામાં આ નિયમો મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવશે. લગ્ન નોંધણી કરવા ઇચ્છતા તમામ નાગરિકોએ નવા નિયમોની સંપૂર્ણ માહિતી મેળવીને જ આગળ વધવું જરૂરી છે.
આવી જ મહત્વપૂર્ણ સરકારી નિયમો, ન્યૂઝ અને માહિતી માટે અમારી સાઇટ સાથે જોડાયેલા રહો.
