હોલિસ્ટિક પ્રોગ્રેસ રિપોર્ટ કાર્ડ (Holistic Progress Card – HPC) શું છે?
એ ભારત સરકાર દ્વારા રાષ્ટ્રીય શિક્ષણ નીતિ (NEP) 2020 અને નિપુણ ભારત (NIPUN Bharat) માર્ગદર્શિકા હેઠળ રજૂ કરાયેલ એક નવીન મૂલ્યાંકન પદ્ધતિ છે, જે બાળકોના સર્વાંગી વિકાસને માપવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે. આ રિપોર્ટ કાર્ડનો હેતુ પરંપરાગત ગ્રેડ-આધારિત મૂલ્યાંકનથી આગળ વધીને "વિદ્યાર્થીઓના બૌદ્ધિક, સામાજિક, ભાવનાત્મક, શારીરિક અને નૈતિક વિકાસનું 360-ડિગ્રી મૂલ્યાંકન કરવાનો છે". ગુજરાતમાં પણ આ પદ્ધતિને શિક્ષણ વિભાગ દ્વારા અમલમાં મૂકવા માટે પ્રયાસો ચાલી રહ્યા છે. નીચે HPC વિશે વિગતવાર માહિતી આપવામાં આવી છે
 |
| HPC Card |
હોલિસ્ટિક પ્રોગ્રેસ કાર્ડ (Holistic Report Card)નો હેતુ
- સર્વાંગી વિકાસ પર ધ્યાન:
HPC ફક્ત Absolute આ ગુણો પર નહીં, પરંતુ વિદ્યાર્થીની સર્જનાત્મકતા, ભાવનાત્મક સ્થિરતા, સામાજિક કૌશલ્યો, શારીરિક સ્વાસ્થ્ય અને મૂલ્યોના વિકાસ પર ધ્યાન આપે છે.
– શીખવાની પ્રક્રિયાને રસપ્રદ બનાવવી:
આ કાર્ડ શિક્ષણને આનંદદાયક અને સમાવેશી બનાવે છે, જે વિદ્યાર્થીઓને તેમની રુચિ અને શક્તિઓ અનુસાર શીખવા પ્રોત્સાહિત કરે છે.
– વ્યક્તિગત મૂલ્યાંકન:
દરેક વિદ્યાર્થીની અનન્ય ક્ષમતાઓ અને નબળાઈઓને ઓળખીને તેમના માટે વ્યક્તિગત શૈક્ષણિક આયોજન કરવું.
– માતા-પિતા અને શિક્ષકોની ભાગીદારી:
HPC શિક્ષકો, વિદ્યાર્થીઓ અને માતા-પિતા વ વધારે છે, જે બાળકના વિકાસમાં સહાયરૂપ થાય છે.
HPC ની મુખ્ય લાક્ષણિકતાઓ
1. બહુ-આયામી મૂલ્યાંકન
– બૌદ્ધિક વિકાસ: વિશ્લેષણ, નિર્ણય લેવાની ક્ષમતા, સમસ્યા હલ કરવાની કુશળતા.
– ભાવનાત્મક વિકાસ: સ્વ-જાગૃતિ, સહાનુભૂતિ, તણાવ વ્યવસ્થાપન.
– સામાજિક કૌશલ્યો: સહકાર, નેતૃત્વ, ટીમવર્ક.
– શારીરિક વિકાસ: આરોગ્ય, રમતગમત અને શારીરિક પ્રવૃત્તિઓમાં ભાગીદારી.
– નૈતિક મૂલ્યો: નિષ્ઠા, જવાબદારી, આદર.
2. કોમ્પિટન્સી-આધારિત મૂલ્યાંકન:
– HPC ગ્રેડ કે માર્ક્સ પર ધ્યાન આપવાને બદલે વિદ્યાર્થીની કુશળતા અને સમજણનું મૂલ્યાંકન કરે છે.
– પ્રોજેક્ટ-આધારિત શિક્ષણ, સ્વ-મૂલ્યાંકન, પીઅર રિવ્યૂ અને શિક્ષકોની ટિપ્પણીઓનો સમાવેશ થાય છે.
3. ડિજિટલ અને ઍક્સેસિબલ:
– HPC ને ડિજિટલ પ્લેટફોર્મ (જેમ કે ડિજિલોકર) પર સંગ્રહિત કરી શકાય છે, જે માતા-પિતા અને શિક્ષકો માટે સરળતાથી ઉપલબ્ધ હોય છે.
– શાળાઓ માટે ક્લાઉડ-આધારિત સોફ્ટવેર ઉપલબ્ધ છે, જે ડેટા સુરક્ષા અને ગોપનીયતા નીતિઓનું પાલન કરે છે.
4. વિવિધ શૈક્ષણિક તબક્કાઓ માટે:
– ફાઉન્ડેશનલ સ્ટેજ (ધોરણ 1-2): આ તબક્કે મૂળભૂત સાક્ષરતા, ગણન અને સામાજિક કૌશલ્યો પર ધ્યાન આપવામાં આવે છે.
– પ્રિપેરેટરી સ્ટેજ (ધોરણ 3-5): વિચારશીલતા, સર્જનાત્મકતા અને શારીરિક વિકાસ પર ભાર.
– મિડલ સ્ટેજ (ધોરણ 6-8): “એમ્બિશન કાર્ડ” દ્વારા વિદ્યાર્થીઓ પોતાના લક્ષ્યો નક્કી કરે છે.
– સેકન્ડરી સ્ટેજ (ધોરણ 9-12): સ્વ-પ્રતિબિંબ, સંશોધન કૌશલ્યો, કારકિર્દી લક્ષ્યો અને સમય વ્યવસ્થાપન પર ધ્યાન.
ગુજરાતમાં અમલીકરણ
– ગુજરાત શિક્ષણ વિભાગે NEP 2020 ની ભલામણોને અનુરૂપ HPC ને અપનાવવા માટે પગલાં લીધાં છે. રાજ્યની શાળાઓમાં આ કાર્ડનું પાયલટ પ્રોજેક્ટ શરૂ કરવામાં આવ્યું છે, ખાસ કરીને પ્રાથમિક ધોરણો (1 થી 5) માટે.– ગુજરાતમાં સરકારી અને CBSE શાળાઓમાં HPC ને ડિજિટલ રૂપે રજૂ કરવા માટે પ્રયાસો ચાલી રહ્યા છે, જેમાં શિક્ષકોને તાલીમ અને સોફ્ટવેર સપોર્ટ પૂરો પાડવામાં આવે છે.
– રાજ્ય શિક્ષણ વિભાગ નિપુણ ભારત યોજના હેઠળ મૂળભૂત સાક્ષરતા અને ગણન કૌશલ્યોને પ્રોત્સાહન આપવા HPC નો ઉપયોગ કરી રહ્યું છે.
લાભો
– વિદ્યાર્થી-કેન્દ્રિત શિક્ષણ: HPC વિદ્યાર્થીઓને પોતાની શીખવાની પ્રક્રિયામાં સક્રિય ભાગીદાર બનાવે છે.– શિક્ષક-માતાપિતા સહયોગ: માતા-પિતાને બાળકના વિકાસની સ્પષ્ટ સમજ મળે છે, જે તેમને ઘરે સહાય કરવા પ્રોત્સાહિત કરે છે.
– સમાવેશી શિક્ષણ: વિવિધ શીખવાની શૈલીઓ અને ક્ષમતાઓને સ્વીકારે છે, જે ખાસ જરૂરિયાતો ધરાવતા બાળકો માટે પણ લાભદાયી છે.
– ભવિષ્યની તૈયારી: ઉચ્ચ-ક્રમના કૌશલ્યો (વિશ્લેષણ, સર્જનાત્મકતા, નિર્ણય લેવો) ને પ્રોત્સાહન આપે છે, જે ભવિષ્યની કારકિર્દી માટે જરૂરી છે.
અમલીકરણના પડકારો
– શિક્ષકોની તાલીમ: HPC ને અસરકારક રીતે અમલમાં મૂકવા શિક્ષકોને વ્યાપક તાલીમની જરૂર છે.– જાગૃતિનો અભાવ: ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં માતા-પિતા અને શિક્ષકોને HPC ના ફાયદાઓ વિશે જાગૃત કરવાની જરૂર છે.
HPC (Holistic Progress Card) આવશે. પત્રક A આખા વર્ગનું અપડેટ કરીએ છે તેમ 360 ડિગ્રી મૂલ્યાંકનવાળું વિધાર્થી દીઠ HPC કાર્ડ સતત અપડેટ કરતા રહેવાનું……
એકમ કસોટી ના બદલે આવી શકે છે
– ટેકનોલોજીની ઉપલબ્ધતા: ડિજિટલ HPC માટે ઈન્ટરનેટ અને ઉપકરણોની ઉપલબ્ધતા ગ્રામીણ શાળાઓમાં પડકાર બની શકે છે.
▶️ હોલિસ્ટિક પ્રોગ્રેસ કાર્ડ (HPC)
✅ સર્વગ્રાહી પ્રગતિ કાર્ડ માં ધ્યાનમા રાખવાની બાબતો
➡️ ભાગ-A મારા વિશે:- બાલવાટિકામા શિક્ષક વિદ્યાર્થીને પૂછી માહિતી ભરે અને ધોરણ-૧ અને ૨ ના વિદ્યાર્થીઓ શિક્ષકની મદદથી માહિતી પોતે ભરે તે ઇચ્છનીય છે.
➡️ આ હું છું, આ મારો પરિવાર છે. બાળક વય કક્ષા અનુરૂપ ચિત્ર દોરે તેને પ્રાથમિકતા આપવી. બાળકોને શક્ય તેટલા સર્જનાત્મક બનવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવા.
➡️ ભાગ -B ક્ષમતા આધારિત મૂલ્યાંકન:- અભ્યાસક્રમના ધ્યેય ૧ થી ૧૩ ની ક્ષમતાઓને ધ્યાનમાં રાખીને સત્ર -૧ અને સત્ર -૨ નું ચિન્હો (નિશાની) આધારે મૂલ્યાંકન કરવાનું રહેશે.
ચિન્હો (નિશાની)
👉 〰️〰️ (ઝરણું) વિદ્યાર્થીને ક્ષમતા અને તેના આધારિત અધ્યાય નિષ્પત્તિ સિદ્ધ કરવા માટે શિક્ષકની તેમજ સહાધ્યાયીની વધુ પડતી મદદની જરૂર છે.
👉 🔺 (પર્વત) વિદ્યાર્થીને ક્ષમતા અને તેના આધારિત અધ્યાય નિષ્પત્તિ સિદ્ધ કરવા માટે શિક્ષકની તેમજ સહાધ્યાયીની થોડી મદદની જરૂર છે
👉 ⭐ ( આકાશ) અધ્યયન બાદ વિદ્યાર્થી જાતે જ ક્ષમતા અને તેના આધારિત અધ્યયન નિષ્પતિ સિદ્ધિ કરી શકે છે.
C-11.1 કાર્ડનું આપેલ ધ્યેય શિક્ષકના માર્ગદર્શન માટે છે તેનું મૂલ્યાંકન દર્શાવવાનું નથી.
➡️ ભાગ-C શિક્ષક દ્વારા મૂલ્યાંકન :-
શિક્ષક સત્ર દરમિયાન નોંધાયેલી વિદ્યાર્થીની સારી, પડકારરૂપ અને હકારાત્મક સૂચનોની ટૂંકી નોંધ કરવી.
➡️ સ્વ મૂલ્યાંકન :- શિક્ષક વિદ્યાર્થીઓની ભરવામાં મદદ કરશે જરૂર જણાય તો વિદ્યાર્થીઓને અવલોકન કરી ચર્ચા કરી ભરશે.
➡️ સહાધ્યાયી મૂલ્યાંકન:- આ વિભાગમાં પ્રવૃતિના આધારે બાળકનું તેના સહધ્યાયી સાથે થતા જોડાણનું મૂલ્યાંકન થશે.
➡️ વિધાર્થી પોર્ટફોલિયો :- વર્ષ દરમિયાન વિદ્યાર્થીએ કરેલી વિવિધ પ્રવૃત્તિઓ પૈકી નમૂનારૂપ પ્રવૃત્તિઓનો સંગ્રહની નોંધ.
➡️ સહી અને તારીખ : દરેક સત્રના અંતે માતા-પિતા અથવા વાલી,વર્ગ શિક્ષક અને આચાર્યશ્રીએ તારીખ લખી સહી કરવી.
➡️ ઉપસંહાર:- HPC દ્વારા 360° ડિગ્રી મૂલ્યાંકન કરવાનું રહેશે.
💥 HPC શિક્ષક માર્ગદર્શિકા ડાઉનલોડ કરવા અહીં ક્લિક કરો
આવી જ માહિતી માટે WhatsApp પર ફોલો કરી લો 👈
સંદર્ભ
– HPC ને NCERT ના પરફોર્મન્સ એસેસમેન્ટ, રિવ્યૂ, એન્ડ એનાલિસિસ ઓફ નોલેજ ફોર હોલિસ્ટિક ડેવલપમેન્ટ (PARAKH) દ્વારા વિકસાવવામાં આવ્યું છે.– ગુજરાત શિક્ષણ વિભાગ અને CBSE શાળાઓમાં HPC ના પાયલટ પ્રોજેક્ટની માહિતી વિવિધ સમાચાર સ્ત્રોતો અને સરકારી વેબસાઇટ્સ પરથી મળે છે.
