“નેશનલ પેન્શન સિસ્ટમ (NPS) એ કર્મચારીઓને નિવૃત્તિ પછી પેન્શન આપવાની યોજના છે. સામાન્ય રીતે તમે 60 વર્ષ અથવા નિવૃત્તિ પહેલા NPSમાંથી પૈસા ઉપાડી શકતા નથી. પરંતુ કેટલીક પરિસ્થિતિઓ એવી હોય છે જ્યારે તમે આ પેન્શન ફંડમાંથી ઈમરજન્સી પૈસા મેળવી શકો છો. NPS માં તમે ઓછામાં ઓછા રૂ. 1,000 અને તમે ઇચ્છો તેટલું જમા કરાવી શકો છો. NPSમાં બે પ્રકારના ખાતા છે, ટાયર 1 અને ટાયર 2 ખાતા. ટાયર 1 એ કેવળ નિવૃત્તિ ખાતું છે જેમાં 60 વર્ષની ઉંમર પહેલા ઉપાડની કોઈ જોગવાઈ નથી. બીજી તરફ, ટિયર 2 એકાઉન્ટ તમને NPS ઉપાડની સુવિધા આપે છે.
NPS વિશે એવું માનવામાં આવે છે કે નિવૃત્તિ અથવા 60 વર્ષ પહેલાં આ ખાતામાંથી પૈસા ઉપાડી શકાતા નથી. પરંતુ આ સાચું નથી. અન્ય યોજનાઓની જેમ, કટોકટીના કિસ્સામાં આંશિક ઉપાડની સુવિધા ઉપલબ્ધ છે, તે જ સુવિધા NPSમાં ઉપલબ્ધ છે. જો કે, કેટલાક ખાસ નિયમો છે, જેને અનુસરીને NPSમાંથી પૈસા ઉપાડી શકાય છે. ઉદાહરણ તરીકે, પોતાના, બાળકો અથવા જીવનસાથીના ઉચ્ચ શિક્ષણ, બાળકોના લગ્ન માટે NPSમાંથી પૈસા ઉપાડી શકાય છે. ચાલો તમને જણાવીએ કે તમે કઈ પરિસ્થિતિઓમાં NPSમાંથી પૈસા ઉપાડી શકો છો.
NPS વેબસાઇટ https://www.npscra.nsdl.co.i/all-faq-withdrawal.php અનુસાર નીચેના સંજોગોમાં પૈસા ઉપાડી શકાય છે
- સભ્ય ઓછામાં ઓછા 3 વર્ષ માટે NPS સાથે સંકળાયેલ હોવો જોઈએ
- ઉપાડની રકમ સભ્ય દ્વારા કરવામાં આવેલા યોગદાનના 25% થી વધુ ન હોવી જોઈએ
- સમગ્ર સભ્યપદ સમયગાળા દરમિયાન ઉપાડ ત્રણ વખત કરી શકાય છે
- માત્ર અમુક કારણોસર જ ઉપાડની મંજૂરી છે, જેમ કે બાળકોનું ઉચ્ચ શિક્ષણ, બાળકોના લગ્ન, રહેણાંક મકાનની ખરીદી/બાંધકામ
- ગંભીર રોગોની સારવાર માટે
NPS ખાતું ક્યારે બંધ કરી શકાય?
જો કોઈ કર્મચારી એનપીએસમાંથી ઉપાડવા માંગે છે તો તેના માટે કેટલીક શરતો છે. પેન્શન ફંડ રેગ્યુલેટરી એન્ડ ડેવલપમેન્ટ ઓથોરિટી અનુસાર, NPSનો લોક-ઇન સમયગાળો 5 થી 10 વર્ષનો છે. જો કોઈ સભ્ય NPS ખાતું બંધ કરવા ઈચ્છે છે તો તેને ખાતાના 5 વર્ષ પછી આ સુવિધા મળશે. એટલે કે, તમે 5 વર્ષ પછી જ NPS એકાઉન્ટ બંધ કરી શકો છો. સ્વરોજગાર માટે આ નિયમ છે. જો તમે પગારદાર વ્યક્તિ છો તો તમારે 10 વર્ષ સુધી ખાતું જાળવવું પડશે. તે પછી જ તમે એકાઉન્ટ બંધ કરી શકો છો. આને પ્રી-મેચ્યોર એક્ઝિટ કહેવામાં આવે છે.
પ્રી-મેચ્યોર એક્ઝિટ અથવા અકાળે બંધ થવા પર સંપૂર્ણ રકમ ઉપલબ્ધ નથી. જો તમે નિવૃત્તિ પહેલાં અથવા 60 વર્ષ પહેલાં ખાતું બંધ કરો છો, તો તમારે પેન્શન ફંડમાં જમા થયેલી કુલ રકમના 80 ટકામાંથી વાર્ષિકી ખરીદવી પડશે. આ વાર્ષિકીમાંથી નિયમિત અને માસિક પેન્શન આપવામાં આવશે. બાકીના પૈસા એક જ વારમાં લઈ શકાય છે. ધ્યાનમાં રાખો કે જો તમે પગારદાર વ્યક્તિ છો, તો NPSમાંથી બહાર નીકળવાનો વિકલ્પ 10 વર્ષ પછી જ ઉપલબ્ધ છે. જો પેન્શન ફંડમાં જમા થયેલી કુલ રકમ 2.5 લાખથી ઓછી અથવા તેની બરાબર છે, તો તમને એકાઉન્ટ બંધ થવા પર સંપૂર્ણ રકમ મળશે. જો સભ્ય નિવૃત્તિ પહેલા મૃત્યુ પામે છે, તો પેન્શન ફંડમાં જમા થયેલી કુલ રકમ તેના નોમિનીને આપવામાં આવે છે.
NPS પૈસા ઉપાડવા માટે શું કરવું?
તમે આંશિક ઉપાડ માટે ઑનલાઇન પ્રક્રિયા શરૂ કરી શકો છો. વૈકલ્પિક રીતે, તમે દસ્તાવેજો સાથે POP પર આંશિક ઉપાડ ફોર્મ (601PW) સબમિટ કરી શકો છો. તેના આધારે પીઓપી ઓનલાઈન વિનંતી શરૂ કરી શકે છે. જો કે, CRA સિસ્ટમમાં ઉપાડની વિનંતીને અધિકૃત કરવા માટે POP જરૂરી છે. પછી તમારા પૈસા જશે.