
શાળાઓમાં આધાર ફરજિયાત — બાયોમેટ્રિક અપડેટ (MBU) કરવું પડશે. જુઓ આ અંગે પૂર્ણ માર્ગદર્શિકા
શાળાઓમાં આધાર ફરજિયાત — બાયોમેટ્રિક અપડેટ (MBU) વિશે સંપૂર્ણ માર્ગદર્શિકા
સંક્ષેપ: અહીં શાળાઓમાં લાગુ પાડવાપાત્ર આધાર આધારિત બાયોમેટ્રિક અપડેટ (MBU)ની સંપૂર્ણ જાણકારી આપે છે — કારણ, પ્રક્રિયા, જરૂરી દસ્તાવેજો, સમયરેખા, કમ્પ્લાયન્સની ચેકલિસ્ટ, ગુણગર્ભિતતા અને સામાન્ય પ્રશ્નો (FAQs). આ પોસ્ટ અપલોડ કરાયેલા અધિકૃત સર્ક્યુલર/નોટિસ પરથી તૈયલ કરવામાં આવી છે.
1. પરિચય — MBU એટલે શું અને શાળાઓમાં કેમ જરૂરી?
MBU નું અર્થ છે Mandatory Biometric Update — આધાર ડેટાબેઝમાં રહેલા બાયોમેટ્રિક ડેટાને જરૂરી અપડેટ કરવાની પ્રક્રિયા. સરકાર/શિક્ષણ વિભાગ દ્વારા જો શાળાઓમાં આ ફરજિયાત કરવામાં આવે તો તે બાળકો/શિક્ષક/કર્મચારીઓના આધાર રેકોર્ડની સિસ્ટમેટિક અપડેશનનો ભાગ હોય છે.
ટિપ: આ બ્લોગ પોસ્ટની દિશા-નિર્દેશો અને નોટિસ આધારિત ફાઇલ (નોટિસ/PDF) પરથી તૈયાર કરવામાં આવ્યા છે. વધુ વિગતે પોલીસી/સર્ક્યુલર માટે મૂળ ફાઇલ જુઓ.
2. આ અપડેટ કેમ જરૂરી છે? (મુખ્ય કારણ)
- વિધિવત પ્રમાણન: વિદ્યાર્થીઓ/સ્ટાફ ઓરી આયોજન માટે સાચા આધાર ડેટા જરૂરી.
- સિસ્ટમ આધારિત લાભ આપવાં: સ્કોલરશિપ, મિત્રો યોજનાઓ અને અન્ય લાભ માટે આધાર તરફથી સત્તાવાર ચેક જરૂરી હોઈ શકે છે.
- ભૂલ-ખોટ અટકાવવી: જૂની અથવા અધૂરી બાયોમેટ્રિકની જગ્યાએ અપડેટ બેંકિંગ અને સરકાર સેવા ઉપયોગ માટે જરૂરિયાત બની શકે છે.
- સુરક્ષા અને તપાસ સુવિધા: ફ્રોડ ઘટાડવા અને ઓળખ ખાતરી કરવા સહાયક.
3. કોણ જવાબદાર હશે? (શાળા, દરજોગી અધિકારી અને UIDAI)
સામાન્ય રીતે જવાબદારીમાં નીચેના ફલાંક સામેલ હોય છે:
- શાળા પ્રાથમિક જવાબદાર: નોટિસ મુજબ શાળાના પ્રશાસન/પ્રિન્સીપલ દ્વારા વિદ્યાર્થીઓનું સંકલન અને અપડેટ માટે વ્યવસ્થા.
- શિક્ષણ વિભાગ અથવા જિલ્લાકક્ષાના અધિકારી: ગાઇડલાઈન્સ, સમયરેખા અને મોનિટરિગ માટે સંભાળ રાખશે.
- UIDAI/ઓથેરાઇઝ્ડ એજન્સી: ટેક્નિકલ સપોર્ટ અને બાયોમેટ્રિક અપડેટ સંચાલિત કરશે (જેને કરવાની તકનીકી સત્તા હોય શકેછે).
4. કયા લોકો અપડેટ કરાવવા જરૂરી છે?
સાધારણ રીતે આમાં સામેલ હોવા જોઈએ:
- વિદ્યાર્થીઓ (જો નોટિસમાં જણાવ્યું હોય)
- શૈક્ષણિક અને અસંખ્ય સ્ટાફ/કર્મચારી
- શાળાના પ્રવેશકર્તા અથવા સંલગ્ન બીજા લોકો (જાણકારી મુજબ)
નોંધ: ચોક્કસ વ્યક્તિ/age-ગેટ/પાત્રતા માટે મૂળ નોટિસ અથવા સર્ક્યુલરની વિગતો જુઓ.
5. જરૂરી દસ્તાવેજોની તપાસ (ચેકલિસ્ટ)
સાધારણ રીતે અપડેટ માટે નીચેના દસ્તાવેજ અને તૈયારીઓ જરૂરી રહે છે:
આઇટમ | વિગત |
---|---|
આધાર કાર્ડ | મૂલ પ્રિન્ટેડ/ડિજિટલકાર્ડ અથવા આધાર નંબર (UID) |
શાળાનું ઓળખ પત્ર | સ્કૂલ ID/પ્રમાણપત્ર જે વિદ્યાર્થી/સ્ટાફનું છે |
ફોટોગ્રાફ | જો જરૂરી હોય તો તાજેતરની પાસપોર્ટ સાઇઝ ફોટો |
મայր/પિતા/ગાર્ડિયનની સૂચના | અનિશ્ચિત વયવર્ગ માટે સંમતિ પત્ર |
ઓથેરાઇઝ્ડ ફોર્મ | MBU માટે તૈયાર કરાયેલ ફોર્મ અથવા નોટિસ પર આપેલ ફોર્મ |
6. સ્ટેપ-બાય-સ્ટેપ પ્રક્રિયા — સ્કૂલ તે અપડેટ કરાવશે
- નોટિસ જારી: શિક્ષણ વિભાગ/જિલ્લા અધિકારી સર્ક્યુલર દ્વારા શાળાઓને નોટિસ મળશે — સમયરેખા અને જવાબદારી સ્પષ્ટ હોય છે.
- ટીમ નિમણૂક: શાળા એ એક APC (આપોઆપ-પ્રશાસકીય) ટીમ અથવા કો-ઓર્ડિનેટર નિમણૂક કરશે.
- જાહેર નોંધ/શાળા મીટિંગ: માતા-પિતા અને સ્ટાફને જાણ કરવામાં આવશે (દિવસ/જમીન/આવશ્યક દસ્તાવેજો).
- ઓથેરાઇઝ્ડ એપોઈન્ટમેન્ટ: UIDAI/એજન્સી દ્વારા ટેક્નિકલ ટીમ/મોબાઇલ યુનિટ મોકલાશે અથવા શાળાએ તેઓને મુલાકાતે બોલાવશે.
- બાયોમેટ્રિક સ્કેનિંગ અને અપડેટ: ભરીને આધાર નંબર અને વ્યક્તિની ઓળખ સુનિશ્ચિત કરીને ફિંગરપ્રિન્ટ/આઇરિસ/ફેસ બાદ અપડેટ પ્રક્રિયા પૂર્ણ થાય છે.
- વેરિફિકેશન અને કન્ફર્મેશન: પ્રોસેસ પછી રસીદ/સર્ટિફિકેટ અપલબધ કરાવવું; ગેરસમજ હજી હોય તો રી-સ્કેનિંગનો ઉપાય.
- મોનિટરિંગ અને રેકોર્ડ રાખવુ: સ્કૂલ તેના રેકોર્ડમાં તારીખ અને રસીદનો રેકોર્ડ રાખશે.
7. સામાન્ય પ્રોબ્લેમ અને ટ્રબલશૂટિંગ
- બાયોમેટ્રિક ઓળખ ન મળે: બાદમાં રી-ટ્રાય, અલ્ટરનેટ ઇડન્ટિટી વ્યૂહ, અથવા આયુધ/અલ્ટરનેટ દસ્તાવેજ સાથે ઉકેલ.
- ડેટા મismatch: આધાર નંબર/નામ/જન્મતારીખ આપેલ છેતે મેળ ખાતું ન હોય તો આધાર કોર્પોરેશનની વેરિફિકેશન માટે આગળ વધવું.
- મોબાઇલ યુનિટ વિલંબ: શાળા ફરી શેડ્યૂલ માગી શકે તેમ છે — અધિકારીઓ સાથે સંકલન જરૂરી.
- પ્રાઇવસી બચાવવી: બાયોમેટ્રિક ડેટા સુરક્ષિત ચેનલોમાંથી જ મોકલવામાં આવવી જોઈએ; શાળાએ પ્રાઈવસી નીતિ અને સીધા ડેટા હેન્ડલિંગ પ્રોટોકોલ જાળવવા જોઈએ.
8. ગોપનીયતા અને કાનૂની પાસાં
બાયોમેટ્રિક ડેટા ખૂબ સંવેદનશીલ માનવામાં આવે છે. શાળાઓએ નીચેની બાબતોનો ખાસ ધ્યાન રાખવો જોઈએ:
- ડેટા ટ્રાન્સમિશન માટે સિક્યોર પ્રોટોકોલ જરૂરી (HTTPS/ફાયરવાલ/એનક્રિપ્શન).
- સ્ટેટ/કેન્દ્ર ગાઈડલાઈન્સ અને UIDAIની પોલિસી પાલન કરવી.
- માતાપિતા/ગાર્ડિયન પાસેથી જરૂરિયાત મુજબ લેખિત સંમતિ લેવી (વિશેષ કરીને નાની ઉંમરના બાળકો માટે).
- ડેટા સ્ટોરેજ અને રિટેંશન પિરિયડ વિશે સ્પષ્ટ ગાઇડલાઈન રાખવી — ક્યારે અને કેવી રીતે ડિલીટ કરાશે તે નિર્ધારિત કરતાં રહો.
9. સમયરેખા અને મહત્વપૂર્ણ તારીખો
મૂળ નોટિસમાં વ્યાપક રીતે સમયરેખા આપેલી હોય છે — શાળા એ સમયરેખા મુજબ ધોરણસર અપડેટ પૂર્ણ કરવું જરૂરી છે. સ્થાનીય શિક્ષણ અધિકારી પાસેથી અપડેટ કરાયેલ સમય અને ડેડલાઇન તપાસો.
10. શાળા માટે ચેકલિસ્ટ
- અધિકારી સુચના/નોટિસનું પ્રિન્ટ આઉટ રાખો.
- ટીમ નિમણૂક અને જવાબદારી નિર્દેશ કરો.
- માતાપિતા ને નોટિસ મોકલો અને જરૂરી દસ્તાવેજોની લિસ્ટ આપો.
- UIDAI/ઓથેરાઇઝ્ડ એપોઇન્ટમેન્ટ બુક કરો.
- બાયોમેટ્રિક વિભાગથી રસીદ અને ગુણવત્તા ચેક કરો.
- અપડેટ થયેલા રેકોર્ડનું locaલ-કોપી અને ડિજિટલ રેકોર્ડ સ્ટોર કરો.
11. નમૂનાના ફોર્મ અને નોટિસ ટેમ્પ્લેટ
અહીં એક સરલ નમૂના શાળા દ્વારા માતા-પિતાને મોકલવા માટે:
પ્રિય માતાપિતા/ગાર્ડિયન,
આપને જણાવવાનું કે અમારી શાળામાં તા. __________ પર UIDAI દ્વારા બાયોમેટ્રિક અપડેટ કેમ્પ મૂકવામાં આવશે. કૃપા કરીને નીચેના દસ્તાવેજો સાથે બાળકોને મોકલશો: (1) આધાર કાર્ડ અથવા આધાર નંબર, (2) શાળા ID/રણીત દાખલો, (3) સંમતિ ફોર્મ (જરૂરી હોય તો).
શુભેચ્છાઓ,
શાળા પ્રભારી / પ્રિન્સિપલ
12. વારંવાર પૂછાતા પ્રશ્નો (FAQs)
Q1: શું દરેક વિદ્યાર્થીનું બાયોમેટ્રિક અપડેટ ફરજિયાત છે?
A: જો જિલ્લા/રાજ્ય શકલ્યો દ્વારા નોટિસ એમ કહે છે તો ફરજિયાત રહેશે — શાળાએ આપવામાં આવેલ સર્ક્યુલરના નિયમો અનુસરો.
Q2: શિક્ષકોએ પોતાનું આધાર અપડેટ કરવું પડે છે?
A: બેહતેરીને શાળા સ્ટાફને અપડેટ કરવું જણાવવામાં આવી શકે છે — એ શાળા દ્વારા નિર્દેશિત રહેશે.
Q3: જો બાયોમેટ્રિક નંબર મેળ ખાતો ન હોઈ તો?
A: સ્ટેન્ડર્ડ ટ્રબલશૂટિંગ પર ઍપ્લાય કરો: રીષાન, ઓફિસર સાથે વાત કરી રી-સ્કેન કરાવવો અથવા UIDAI મદદલાઇનનો ઉપયોગ.
Q4: ગોપનીયતા અંગે શું પગલાં લેવામાં આવ્યા છે?
A: ડેટા ટ્રાન્સમિશન માટે એનક્રિપ્શન અને સિક્યોર ચેનલનો ઉપયોગ જરૂરી છે; શાળા તે નિયમોનું પાલન તેની રેકોર્ડ રાખવી જરૂરી છે.
13. સંભવિત જોખમ અને સલાહ
- કોઈપણ બાયોમેટ્રિક ડેટાને ખાનગી-અધોગત રીતે જ હેન્ડલ કરો — તાત્કાલિક રીક્વેસ્ટ અને મંજૂરી વગર ડેટા શેર ન કરો.
- માતા-પિતાને સંપૂર્ણ માહિતી આપો — ક્યારે, ક્યાં અને કેમ અપડેટ થાય છે તે સ્પષ્ટ રીતે લખેલું નોટિસ આપવી.
- ટીમને પ્રાઇવસી અને સાયબરસિક્યુરિટી અંગે સંક્ષિપ્ત તાલીમ આપવી.
14. સંપર્ક અને વધુ મદદ
વધુ વિગતે માહિતી માટે શાળા બાદ જિલ્લા શિક્ષણ વિભાગ અથવા લેટરમાં આપેલ સંપર્ક નંબર/ઇમેઈલનો ઉપયોગ કરો. મૂળ નોટિસ/PDF માં અધિકારીક સંપર્ક માહિતી દર્શાવેલી હોય તે તપાસો.
સ્કૂલ કે જિલ્લા અધિકારી દ્વારા આપેલ કન્ટેક્ટ નમ્બર: (સ્ટેટેડ નોટિસ જુઓ)
મહત્વની લિંક્સ (Important Links)
માહિતીનો પ્રકાર | લિંક |
---|---|
શાળાઓમા આધાર ફરજિયાત બાયોમેટ્રિક અપડેટ MBU કરવા બાબત... પરિપત્ર જુઓ | અહીં ક્લિક કરો |
WhatsApp Channel | અહીં ક્લિક કરો |
Telegram Channel | અહીં ક્લિક કરો |
Facebook Page | અહીં ક્લિક કરો |
![]() |
MBU Adhar Update |
શાળાઓમાં આધાર ફરજિયાત બાયોમેટ્રિક અપડેટ (MBU) કરવા બાબત
પત્ર નં.: DPE/0036/09/2025
તારીખ: 08-09-2025
મોકલનાર: પ્રાથમિક શિક્ષણ નિર્દેશક, ગુજરાત રાજ્ય
મોકલેલ: જિલ્લા પ્રાથમિક શિક્ષણ અધિકારીશ્રીઓ, તાલુકા પ્રાથમિક શિક્ષણ અધિકારીશ્રીઓ
વિષય:
પ્રાથમિક શાળાઓમાં ફરજિયાત આધાર બાયોમેટ્રિક અપડેટ (MBU) કરવા બાબત — આધાર સીડિંગ, આધાર વેરિફિકેશન તેમજ MBU પૂર્ણ કરવા બાબત.
મુખ્ય સૂચનાઓ:
-
લક્ષ્ય ગ્રુપ:
તમામ પ્રાથમિક શાળાઓના વિદ્યાર્થીઓનું આધાર કાર્ડ ફરજિયાત MBU થવું પડશે.
- જેઓએ 5 થી 15 વર્ષ સુધીના વિદ્યાર્થીઓનો આધાર પહેલેથી લીધેલો છે પરંતુ બાયોમેટ્રિક અપડેટ નથી કરાવ્યો, તેઓ માટે MBU ફરજિયાત છે.
- MBU ન કરાવનાર વિદ્યાર્થીઓના આધાર વિગતો અક્રિય રહેશે.
- IEC પ્રવૃત્તિ: વિદ્યાર્થીઓ અને માતા-પિતાને આધાર MBU અંગે સમજ આપવા માટે IEC પ્રવૃત્તિ હાથ ધરવી, જેથી વધુમાં વધુ વિદ્યાર્થીઓ સમયસર આધાર અપડેટ કરાવી શકે.
-
MBU માટે જરૂરી વય:
- 5 વર્ષની ઉંમરે આધાર MBU ફરજિયાત છે.
- 15 વર્ષની ઉંમરે ફરીથી આધાર MBU ફરજિયાત છે.
- બાળકોના 5 વર્ષ અને 15 વર્ષ પૂરા થતાં જ 6 મહિનાની અંદર MBU કરાવવું પડશે.
-
UDISE કોડ આધારિત MBU:
દરેક શાળાએ પોતાના તમામ વિદ્યાર્થીઓના આધાર નંબર UDISE માં નોંધાવવા રહેશે.
- વિદ્યાર્થીએ આધાર અપડેટ કરાવી દીધા બાદ UIDAI દ્વારા SMS/મેસેજ મળશે.
- શાળા દ્વારા તેનું વેરીફિકેશન કરી એન્ટ્રી કરવાની રહેશે.
-
UDISE MBU પ્રક્રિયા:
https://udiseplus.gov.in
સાઇટ ખોલવી.- લોગિન કરવા માટે આપેલ GO કોડથી પ્રવેશ કરવો.
- Students Module માંથી Login કરવું.
- Aadhaar Capture Status ક્લિક કરીને વિદ્યાર્થીઓની MBU સ્થિતિ તપાસવી.
- List of All Students → Active Students પર જઈને વિદ્યાર્થીઓની વિગત ચકાસવી.
- Re-validate for MBU ક્લિક કરીને દરેક વિદ્યાર્થીનું ડેટા વેરીફાઇ કરવું.
- Download Excel દ્વારા રિપોર્ટ મેળવી શકાશે.
અધિકારીઓ માટે ખાસ સૂચનાઓ:
- દરેક જિલ્લાનાં પ્રાથમિક શિક્ષણ અધિકારીએ સમયસર માર્ગદર્શન આપવું.
- દરેક શિક્ષક/શાળા વડાએ પોતાના વિદ્યાર્થીઓના આધાર અપડેટ કરાવવા માટે માતા-પિતાને જાણ કરવી.
- તમામ વિદ્યાર્થીઓના આધાર MBU પૂર્ણ થાય તે માટે નિયત સમયમર્યાદા અંદર પગલાં ભરવા.
ટાઈમ લાઈન:
- વિદ્યાર્થીઓએ 30-09-2025 સુધીમાં ફરજિયાત MBU પૂર્ણ કરાવવું.
- 01-10-2025 પછીના અહેવાલમાં માત્ર MBU કરાવેલા વિદ્યાર્થીઓનું જ નામ દર્શાવવું.